IMK vandaag. is een serie webinars en bijeenkomsten voor de publieke sector over ondernemers.
Op 24 maart vond de vijfde uitzending plaats, waarin we in gesprek gingen met:
• Boris Wielinga van Over Rood
• Peter van de Zande, voormalig sportschool ondernemer
• Kwintun de Rijk, ondernemersadviseur bij het IMK
➢ Uit de eerste poll bij IMK vandaag. blijkt dat 60% vindt dat gemeenten niet in staat zijn
ondernemers te helpen bij stoppen van hun onderneming. We gingen verder in gesprek wat
hiervan de oorzaak kan zijn.
➢ Boris Wielinga van Over Rood verrast de uitslag niet; het zijn met name kleinere gemeenten die
moeite hebben met een goede invulling. De oorzaken zijn capaciteit, maar ook kennis. Boris
adviseert juist die gemeenten om samen te werken, zodat er voldoende kennis is en er dan ook
vertrouwen bij ondernemers ontstaat dat de gemeente hier een goede rol in kan spelen.
Boris werkt nu bij Over Rood als operationeel directeur, maar heeft een ondernemersachtergrond in de horeca. Over Rood werkt samen met 150 vrijwilligers in 100 gemeenten en
vanuit 15 locaties in het begeleiden van ondernemers. De focus van Over Rood is begeleiden
van ondernemers in zwaar weer richting een gezonde toekomst.
Het is belangrijk wanneer ondernemers zich begrepen en vertrouwd voelen. Het feit dat de
horecaonderneming van Boris niet goed geëindigd is, helpt in het gesprek. Boris is een
ervaringsdeskundige en daardoor stellen ondernemers zich sneller open.
➢ Waarom is het zo zwaar om te stoppen? Een ondernemer in zwaar weer heeft twee opties:
doorgaan of stoppen. Ondernemers in zwaar weer ervaren drempels om in beweging te komen.
De grootste drempel is het optimisme; het steeds weer uitkijken naar een oplossing. De
optimistische ondernemer ziet de drempels vaak niet. De kunst van het begeleiden door Over
Rood is zorgen voor dat inzicht, zodat een ondernemer zelf tot een juiste keuze kan komen.
Bij ‘stoppen’ is het belangrijk dat de ondernemer zelf tot inzicht komt om die beslissing te maken.
Ondernemers in zwaar weer vullen vaak het ene gat met het andere en zij missen zicht op de
levensvatbaarheid van de onderneming. Uiteraard spelen vele factoren een rol, zoals een
gezonde afzetmarkt, maar ook het energiepeil van de ondernemer.
➢ Levensvatbaarheid en aanpak. Bij bepaling van de levensvatbaarheid van een onderneming
worden door het IMK volgens een solide methode naar verschillende factoren gekeken,
waaronder het fundament van de onderneming, het businessmodel en de ondernemer zelf.
Naast financiën zijn er ook andere aspecten die bij doorgaan spelen, zoals een gezonde
afzetmarkt of een energieke ondernemer.
Wanneer Over Rood de ondernemer begeleidt, wordt aan de hand van een budgetplan een
helder beeld gecreëerd van inkomende gelden en uitgaande gelden. Ook wordt gekeken naar
noodzakelijk ondernemers inkomen en bij een positief saldo wordt de afloscapaciteit voor
schulden of leningen inzichtelijk gemaakt.
Dit budgetplan vormt de basis voor financieel inzicht. Wanneer de ondernemer door wil gaan,
worden doelstellingen expliciet vastgesteld voor een bepaalde periode. Wanneer de
doelstellingen na verloop van tijd niet behaald worden, kan optimisme plaats maken voor
realisme, en kan de ondernemer tot de conclusie komen dat stoppen een betere optie is dan
doorgaan.
➢ Stoppen, wat nu? Wanneer de ondernemer tot de conclusie komt dat stoppen de beste optie is,
komt veel kijken. Denk aan afronding van langlopende verplichtingen, maar ook fiscale zaken.
Boris maakt zich op dit moment bij stoppende ondernemers zorgen om de nawerking van corona
steunmaatregelen, want pas na afronding van de steunmaatregelen, zoals verantwoording en
afronding van de vele NOW periodes, kan de onderneming echt afgesloten worden.
Boris geeft mee dat samenwerking, als team, belangrijk is in het ondersteunen van ondernemers
in zwaar weer. Meerdere personen die met de casus bezig zijn is geen probleem, zolang er maar
gezamenlijk naar een oplossing gewerkt wordt.
➢ Uit de tweede stelling blijkt dat 96% van de respondenten vindt dat er meer en duidelijker
besproken moet worden met de ondernemer dat stoppen van de onderneming een optie is. Voor
Peter van de Zande werd deze optie realiteit tijdens de corona-crisis.
➢ Peter van de Zande is in 1984 begonnen als fysiotherapeut en in 1986 gestart met
belastbaarheidslessen in groepsverband aan de hand van verschillende innovatieve
programma’s. In 2000 kocht Peter een boerderij die na verbouwing een sportschool werd gericht
op groepslessen, met aanpalend een ondernemerswoning. De eerste jaren liep het bedrijf goed.
Peter bouwde een goede naam op binnen de gemeente. Er werd een uitstekende omzet gedraaid
van ruim 140.000 euro op jaarbasis.
Nadat in de gemeente een nieuw grootschalig sportcentrum werd opgezet en een exploitant met
hulp van de gemeente diverse activiteiten ging ontplooien, stagneerde de aanwas van nieuwe
klanten. De omzet daalde fors, maar door veel inspanning was de omzet in 2018 weer gegroeid
naar bijna een ton euro, met een positieve prognose.
Toen de corona-crisis ontstond, en sportscholen veelvuldig in lockdown gingen, ontstonden er
echter grote problemen. Ondanks dat Peter hard werkte aan alternatieven, bleek de sector grote
klappen te krijgen en met name de groepsgerichte aanpak leidde tot een enorme terugloop. De
omzet daalde drastisch naar 33.000 euro over 2021.
In de loop van 2021 ontstond de gedachte dat stoppen of verkopen een betere optie was dan
doorgaan met de onderneming. Wat op dat moment de drempel was, was met name trots of eer.
Toen echter het krediet op het maximum stond bij de bank, maar ook bij familie, kantelde de
focus van ondernemen naar voorkomen van een faillissement. Het doel werd toen:
ongeschonden uit de strijd komen.
Bij de verkoop van de sportschool, inclusief het bijbehorende pand, ontstond een belemmering.
In het bestemmingsplan werd uitsluitend sport toegestaan. Hierdoor vielen verschillende
gegadigden af. Uiteindelijk werd door een koper een goed bod gedaan, wat ineens vrijwel alle
schulden zou wegstrijken. Voorwaardelijk was echter een wijziging van het bestemmingsplan, en
dit duurde nog 7 maanden voordat dit gerealiseerd was.
➢ Hoe gaat het nu met Peter. Per 1 maart 2022 is het bedrijf en het pand verkocht. Met deze
opbrengst en enkele andere zaken zoals tegoeden uit de levensverzekering, zijn alle grote
schulden weggestreken. Momenteel leeft Peter in een stacaravan en logeert bij vrienden. Door
deze stap genomen te hebben, is er weer perspectief en is het weer mogelijk aan een toekomst
te bouwen. Er is weer ruimte voor nieuwe kansen.
Het belangrijkste doel, ongeschonden uit de strijd komen, lijkt vooralsnog behaald te zijn.
Onzekerheid is er echter nog bij de ondernemer over de fiscale (na-)verrekeningen, maar ook de
TVL-verrekeningen. Dit hangt als een zwaard van Damocles boven het hoofd van de ondernemer
en wanneer hier nog consequenties uit voortkomen, zal Peter vermoedelijk in de
schuldhulpverlening terecht komen. Ondanks dat Peter de onderneming kwijt is, en alle reserves
en bezittingen weg zijn, voelt een enorme opluchting echter de boventoon.
➢ De tip van Peter aan gemeenten. De gemeente heeft veel invloed. Het zou goed zijn om niet
alleen te kijken naar hoe dingen horen, maar ook naar wat moreel juist is. Bijvoorbeeld bij
wijzigingen van het bestemmingsplan. Er was urgentie. Het zou goed zijn wanneer gemeenten
die urgentie voelen en ook hierop acteren wanneer het echt nodig is. Dit kan voor een
ondernemer een groot verschil maken, zeker in zwaar weer.
Bij ondernemen komt heel veel kijken, tijd en energie, maar ook kennis. Peter heeft ervaren dat
je er alleen voor staat op belangrijke momenten, maar dat de juiste hulp of begeleiding een groot
verschil kan maken. Zo heeft het IMK geholpen om de stap te nemen naar stoppen. Daarnaast
wordt nu bekeken of Peter gebruik kan gaan maken van de IOAZ-regeling.
➢ De derde stelling is een boude, namelijk: ondernemers in zwaar weer moeten gedwongen
kunnen worden de onderneming te stoppen. 77% van de respondenten is het hier niet mee eens,
en hier sluit Kwintun de Rijk, ondernemersadviseur bij het IMK, zich bij aan.
➢ Kwintun de Rijk geeft aan dat je ondernemers nooit kunt dwingen te stoppen; de enige manier
waarop een einde kan komen aan ondernemersvrijheid is via een faillissement. Kwintun komt
echter wel meermaals per jaar bij ondernemers aan tafel waarbij het beter zou zijn te stoppen.
Bij de onderneming van Peter van de Zande is het opvallend en ook goed om te zien dat Peter
het ‘stoppen van de onderneming’ als doelstelling had genomen. Dit stuurt besluiten en stappen,
maar geeft uiteindelijk ook ruimte voor nieuwe mogelijkheden.
Kwintun benoemt dat het in gesprek met de ondernemer belangrijk is dat er geen feitelijke
argumenten discussie ontstaat, maar dat een adviseur zich ook goed kan inleven in een
ondernemer. De consequenties van stoppen kunnen immers zeer vergaand zijn voor een
ondernemer. Kwintun deelt zijn eigen ervaring. Hij vertelt dat zijn ouders een sportzaak hadden
en erg verbonden waren met de gemeente. Toen de onderneming verkocht werd viel enorm veel
weg voor zijn ouders. Moeder heeft zelfs een jaar niet door de winkelstraat kunnen rijden.
➢ Aandacht voor de impact. Als accountant, gemeenteambtenaar of adviseur is oog hebben voor
de impact van de beëindiging van de onderneming van groot belang. Er speelt bijvoorbeeld vaak
schaamte, hoe onterecht ook, maar dergelijke zaken moeten naast de feitelijke of zakelijke kant,
ook met de ondernemer besproken worden. Je kunt de ondernemer nog zo goed zakelijk advies
geven, maar zonder aandacht voor de impact, krijg je een ondernemer niet in beweging richting
stoppen.
Het traject van besluit tot aan werkelijk staken van de onderneming is altijd maatwerk en de
complexiteit kan uiteenlopen. Een voorbeeld is een taxibedrijf, dat verdubbeld was in omzet maar
de groei niet aankon. Terugschalen van het bedrijf, inclusief alle aspecten die daarbij kwamen
kijken, duurde lang; veelal langer dan volledig stoppen van de onderneming.
Bij een ondernemer die inzicht heeft in wat er verkeerd is gegaan, zijn vaak mooie stappen
mogelijk en is de boel vaak weer vlot recht te trekken. Belangrijk is om de ondernemer in zijn
kracht te zetten, zodat hij zelf kan besluiten wat de beste stap is. Structuur en aandacht voor
zakelijke kant is noodzakelijk, maar ook begrip van de adviseur is belangrijk, en het ingeslagen
traject kan dan heel stapsgewijs gaan. Hierbij is het ook belangrijk te kijken naar het perspectief
na de onderneming.
➢ Een mooie casus is een metaalbedrijf. Samen met de ondernemer is besproken dat het bedrijf
eigenlijk te klein is om zelfstandig door te gaan. Door een match te maken met een ander bedrijf
binnen de branche waar de ondernemer met zijn kennis en vaardigheden direct in loondienst aan
de slag kon, ontstond de mogelijkheid om het metaalbedrijf met beperkte schulden te stoppen.
Door het perspectief op de toekomst mee te nemen, ontstond een goede weg voor de
ondernemer.
➢ Niet alle ondernemers hebben inzicht in wat er mis is gegaan en het lukt ze dan niet om zichtzelf
en hun onderneming opnieuw uit te vinden. Dan is het vaak beter om te bekijken hoe de
onderneming gestopt kan worden.
Wanneer ondernemersadviseurs van het IMK ondernemers helpen met stoppen, dan wordt de
ondernemer geholpen met structuur, inzicht en regie. Uiteindelijk bepaalt de ondernemer zelf
wat de beste vervolgstap is; de ondernemer staat hierin centraal. Maar door samen de zaken
door te nemen, en hierin zowel aandacht te hebben voor de harde en de zachte aspecten,
ontstaat weer ruimte voor nieuwe mogelijkheden.
