Hoe gaat het met de kleine ondernemer?

In het kader van de coronamaatregelen is er de laatste tijd veel geschreven over de situatie bij het MKB. Op basis van verschillende berichtgeving zou je kunnen denken dat het allemaal wel meevalt binnen het midden- en kleinbedrijf.  Onderzoek van De Nederlandse Bank liet enige tijd terug zien dat het aantal bedrijven met grote problemen zeer beperkt was. Dit onderzoek richtte zich echter uitsluitend op BV’s en sloot de vele malen grotere groep zeer kleine en micro-ondernemingen uit.  Ook is het aantal uitgesproken faillissementen historisch lag en groeit de economie in 2021 sterk.

Wanneer we echter naar (vrijwillig) stakende ondernemingen kijken, ontstaat er een minder rooskleurig beeld. Het totaal aantal gestopte ondernemingen ligt volgens het CBS in 2020 beduiden hoger dan in voorgaande jaren. Bij bedrijven boven de 250 medewerkers daalde het aantal bedrijfsbeëindigingen, maar bij bedrijven met 10 tot 50 medewerkers steeg het aantal vrijwillige bedrijfsbeëindigingen; van 725 in 2019 naar 935 in 2020, een stijging van ruim 28%.  Ook bedrijfsbeëindigingen voor bedrijven tussen de 50 en 250 medewerkers steeg, van 120 naar 170. Een stijging van ruim 40%.

De massa in absolute zin lag echter bij bedrijven met 1 werkzame persoon. Hier staakte staakten er 124.495, een stijging van ruim 25% ten opzichte van 2019.

Wanneer we kijken naar een onderzoek naar het kleinbedrijf uitgevoerd door de Hogeschool Utrecht in samenwerking met Qredits en Ondernemend Nederland, blijkt dat de situatie voor veel kleine ondernemers schrijnend is, ondanks de coronasteunmaatregelen.

In het eerste kwartaal van 2021 verdient slechts 36% van de ondernemers uit het kleinbedrijf meer dan het minimumloon (38% in het laatste kwartaal van 2020). Van de overgebleven 56%, verdient 13% onder het minimumloon en 51% verdient zelfs onder het bijstandsniveau. Dat was in het laatste kwartaal van 2020 nog 46%. Ook bleek uit het onderzoek dat met name de horeca er slecht voorstaat, 75% heeft ernstige financiële problemen.

Bovenstaande cijfers tonen aan dat het eigenlijk onmogelijk is om uitspraken te doen over de gezondheid van het MKB als geheel.  Het kleinbedrijf, waaronder de micro-ondernemingen, bevinden zich in een andere situatie dan het midden- en grootbedrijf.  Daarnaast hebben bepaalde branches geprofiteerd van de afgelopen periode, waarbij bij andere branches eigen vermogen verdampt is en het inkomen onvoldoende is geworden. Daarbij zijn micro-ondernemingen weliswaar flexibel, maar ook kwetsbaar: wanneer 1 aanzienlijke opdrachtgever of opdracht wegvalt, valt vaak een groot deel van het inkomen weg.

De verwachting is dat een aanzienlijk deel van de ondernemers die gebruik hebben gemaakt van Tozo5, de komende maanden dan ook daadwerkelijk financiële ondersteuning nodig zullen hebben, via het (tijdelijke) Bbz maar mogelijk ook ondersteuning via de Wet Gemeentelijke Schuldhulpverlening.

Het positieve nieuws is dat het aantal overnames van bedrijven toeneemt en dat er een tekort is op de arbeidsmarkt.  Actieve stimulering om ondernemers deel te laten nemen aan Tozo Heroriëntatietrajecten, zodat de toekomstscenario’s bepaald kunnen worden, blijft derhalve de komende tijd bijzonder zinvol.