Schijnzelfstandigheid

Het zal je vast niet ontgaan zijn dat er de laatste jaren veel te doen is rondom het begrip schijnzelfstandigheid. Er zijn diverse wetsvoorstellen en regelingen opgesteld waardoor deze term steeds weer actueel is.

Toch is dit begrip nog lang niet bij elke zzp-er bekend. Dit kan ook jou echter wel degelijk aan gaan.

In dit artikel vertellen we je in het kort wat schijnzelfstandigheid inhoudt. Ook staan we in dit artikel stil bij veelgestelde vragen over dit onderwerp. Daarnaast vertellen we je ook wat het risico is als je als zelfstandige gezien wordt als ‘schijnzelfstandige’ en hoe je dit risico kan vermijden.

Wat je moet weten over schijnzelfstandigheid

Wat is schijnzelfstandigheid?

Je hebt uiteraard niet voor niets gekozen voor de status van zzp-er. Dit betekent dat je eigen baas bent en hier ook naar handelt. Het kan dan natuurlijk niet zo zijn dat jouw zakelijke doen en laten door slechts één opdrachtgever bepaald wordt. Als zelfstandig ondernemer heb jij immers de regie in handen. Zo maak jij zelf uit welke opdrachten je aanneemt en bovendien ben jij degene die bepaalt hoe jij jouw werk organiseert.

Wanneer je als zzp-er één opdrachtgever hebt die voor jou de dienst uitmaakt, dan ben je in feite geen zelfstandig ondernemer meer. Je bent dan eigenlijk in loondienst en hier hoort een arbeidsovereenkomst tegenover te staan. Die ‘ene’ opdrachtgever gaat deze verplichting natuurlijk niet graag met je aan. Dit betekent namelijk dat hij dan aan een aantal verplichtingen moet voldoen, waarvan de afdracht van sociale bijdragen en het betalen van loonbelasting slechts enkele voorbeelden zijn. Daarnaast brengt het in vaste dienst nemen van iemand de nodige administratieve rompslomp met zich mee. Bovendien hebben we het dan nog niet eens gehad over de werknemersbescherming die loondienst met zich meebrengt.

Op papier ZZP'er, heb je dan kans op schijnzelfstandigheid?

Bovenstaande laat precies zien wat schijnzelfstandigheid precies is. Je bent op papier zzp-er, maar in de dagelijkse praktijk ben je feitelijk in loondienst. Voor de opdrachtgever heeft dit eigenlijk alleen maar voordelen en voor jou als zzp-er voornamelijk nadelen. De lusten van deze constructie zijn immers voor de werkgever, terwijl de lasten ervan voor jouw rekening komen. Wees je ervan bewust dat schijnzelfstandigheid in relatie gebracht kan worden met sociale fraude!

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (Wet DBA)

Een veel voorkomende constructie is het ontslaan van mensen die in loondienst werkten en deze mensen vervolgens weer als zzp-er in te huren. Daarnaast zijn er veel bedrijven die zzp-ers voor lange tijd aan zich binden. De voorwaarden die hierbij aan de freelancers worden gesteld hebben vaak veel weg van een arbeidsovereenkomst. Beide constructies zijn een vorm schijnzelfstandigheid of hebben hier op zijn minst veel van weg.

In mei 2016 werd de Wet DBA van kracht. Doel van deze wet was het verder aanpakken en voorkomen van schijnzelfstandigheid. De gezamenlijke verantwoordelijkheid van opdrachtgever en zelfstandige voor de arbeidsrelatie wordt vastgelegd in een zogenaamde modelovereenkomst. De wet bracht helaas niet de duidelijkheid waarop gehoopt en gerekend was. Er werd besloten om een overgangsperiode in het leven te roepen die tot mei 2017 liep. Gedurende deze overgangsperiode werden constructies die niet door de beugel konden niet bestraft. Na deze periode van een jaar dragen zowel opdrachtgever als de zzp-er de financiële consequenties (boetes) als blijkt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid.

Al snel werd duidelijk dat zzp-ers en opdrachtgevers niet wisten waar ze nu precies aan toe zijn. Deze onzekerheid leidde er toe dat zzp-ers geconfronteerd werden met een terugloop in opdrachten of zij liepen deze met regelmaat mis. Ook de Belastingdienst was niet erg gelukkig met de Wet DBA. Zij controleerden de, vaak door de zzp-er zelf opgestelde, modelovereenkomsten en konden niet anders dan vaststellen dat het merendeel van deze overeenkomsten niet geldig was.

Verklaring arbeidsrelatie (VAR)

Tot het jaar 2016 was het heel gebruikelijk om te werken op basis van een zogenaamde VAR (verklaring arbeidsrelatie). Deze VAR is destijds in het leven geroepen om duidelijk te maken hoe de verhouding opdrachtgever – opdrachtnemer in elkaar steekt. Deze VAR biedt de opdrachtgever een bepaalde mate van zekerheid over de arbeidsrelatie met betrekking tot de zzp-er. Daarnaast maakt deze verklaring duidelijk wat nu feitelijk de status is van de zzp-er in kwestie. Met andere woorden, is deze ook inderdaad een zelfstandig ondernemer? Dit is onder andere belangrijk voor het vaststellen of er sociale premies ingehouden dienen te worden.

In de dagelijkse praktijk bleek de VAR toch niet die duidelijkheid te verschaffen die men hiermee voor ogen had. Het gaf de Belastingdienst toch onvoldoende inzicht bij het vaststellen van de ondernemersstatus van zzp-ers en de hieraan gekoppelde mogelijke fiscale voordelen die het ondernemerschap met zich meebrengt. Denk hierbij aan fiscale voordelen als onder andere de MKB winstvrijstelling en de zelfstandigenaftrek.

Als de Belastingdienst (achteraf) concludeerde dat er sprake was van schijnzelfstandigheid, dan kwamen de financiële consequenties hiervan alleen voor rekening van de zzp-er. Je kunt vraagtekens zetten bij hoe eerlijk dit is. Er zijn immers twee partijen betrokken bij een VAR en waarom dan de financiële gevolgen neerleggen bij slechts één partij? Mede hierdoor is de VAR sinds 2016 ter ziele.

Elke opdracht krijgt een aparte beoordeling

De Wet DBA heeft tot gevolg gehad dat de Belastingdienst de relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer kritisch onder de loep legt. Let op, elke opdracht staat in de beoordeling van deze relatie op zich. Kijk er dus niet raar van op als je de ene keer wel gezien wordt als zelfstandig ondernemer en de keer daarop juist niet. In het verleden kon je volstaan met een VAR om de relatie tussen beide vast te stellen. Nu zal je dit dus per opdracht moeten doen en per opdracht zal je dus moeten bezien of het werken met een modelovereenkomst noodzakelijk is.

Het alternatief voor De Wet DBA

De Wet DBA is met recht een zorgenkindje te noemen. Het handhaven van deze wet is inmiddels al twee keer uitgesteld. De zorgen omtrent de wet zijn dusdanig groot dat in februari 2018 de keus is gemaakt om de wet definitief te schrappen.

Gevolg van deze beslissing is dat er, tot 2020, achteraf geen boetes worden opgelegd. Het alternatief voor deze wet is inmiddels in de maak. Dit alternatief gaat naar alle waarschijnlijkheid gestalte krijgen in de vorm van de ‘opdrachtgeversverklaring’. Verdere uitwerking van deze opdrachtgeversverklaring vindt momenteel plaats. Het is de bedoeling dat deze opdrachtgeversverklaring in 2020 zijn definitieve intrede doet.

Eén en ander wil niet zeggen dat de aandacht voor schijnzelfstandigheid op dit moment is teruggelopen. Sterker nog, er komt juist meer onderzoek naar dit fenomeen. De toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt en de toename van het aantal mensen dat als zzp-er aan het werk gaat liggen hieraan ten grondslag.

Hoe maak je het risico op schijnzelfstandigheid zo klein mogelijk?

Je kunt zelf een aantal dingen doen om het risico op schijnzelfstandigheid zo klein mogelijk te maken. Zo kun je:

zelf achterhalen welke factoren van invloed zijn op de beoordeling of een opdracht een samenwerkingsverband is of wellicht toch meer weg heeft van een (verkapte) arbeidsrelatie
kijken op de website van de Belastingdienst. Hier staan verschillende modelovereenkomsten klaar die je eventueel kunt gebruiken. Check deze altijd op inhoud om te zien of deze daadwerkelijk aansluiten op het specifieke samenwerkingsverband dat jij met jouw opdrachtgever van plan bent aan te gaan.
de ondernemerscheck doen op, wederom, de website van de Belastingdienst. Deze check kun je anoniem doen. Als je zelf al enige twijfel hebt over de status van jouw ‘zzp-erschap’, dan hoef je dus niet bang te zijn dat jouw gegevens door het invullen van deze check bij de fiscus op het bureau belanden. Voordeel van het doen van de ondernemerscheck is dat je na het invullen hiervan precies weet of je je zorgen moet maken over jouw ondernemersstatus.

Geen risico op schijnzelfstandigheid met het MKB Vangnet!

Wil je je echt helemaal geen zorgen hoeven maken of er in jouw geval sprake is van schijnzelfstandigheid? Dan heeft IMK voor jou een passende oplossing in de vorm van het MKB Vangnet. Door te kiezen voor het MKB Vangnet treed je in dienst van je eigen BV. Geen zorgen, je blijft volledig in control en je bent en blijft die zelfstandige ondernemer die je altijd al bent geweest. In deze constructie kan er geen sprake meer zijn van schijnzelfstandigheid, dus die zorg heb je niet (meer). Het MKB Vangnet heeft je daarnaast nog meer voordelen te bieden. Zo vervangt het de dure arbeidsongeschiktheidsverzekering en bovendien kun je gebruikmaken van het sociale vangnet zoals dit geldt voor mensen die in loondienst werken. Nogmaals, dit alles met behoud van jouw zelfstandig ondernemerschap en met behoud van de volledige zeggenschap over jouw eigen bedrijf.

Elders op deze website vind je meer informatie over het MKB Vangnet. Natuurlijk kun je ook contact opnemen met IMK als je benieuwd bent of deze constructie ook voor jou interessant is.

acfcontrolled